Frans de Waal doet al jaren onderzoek naar het gedrag van apen en de parallel met dat van mensen. Zijn  missie is”aantonen dat mensen gewoon dieren zijn”. Zijn wetenschappelijk onderzoek heeft hem wereldberoemd gemaakt. In 2007 bezorgde zijn pionierswerk naar verzoening en medeleven tussen mens en dier hem een plaats in de Time top-100 van invloedrijkste mensen op aarde.  In Vrij Nederland van 3 juli licht hij zijn boek toe onder het motto ‘Hebzucht is uit, empathie is in’. In zijn nieuwe boek beschrijft hij de natuurlijke neiging van mensen en dieren tot samenwerking en empathie.  De timing van dit boek was bijzonder omdat het net samenviel met het uitbreken van de wereldwijde kredietcrisis.  En met de inhoud mengt de schrijver zich in het debat hoe de crisis moet worden opgelost. Maar vooral om het in zijn ogen misbruik van Darwinistische ideeën in de discussies over al dan niet ingrijpende overheidsmaatregelen te voorkomen.

Het principe van ‘Survival of the fittest’, het overleven van de meest geschikte, aangepaste soort wordt vaak naar de economische wereld vertaald als onderbouwing van het vrije markt kapitalisme dat door de Amerikaanse republikeinen met hand en tand verdedigd wordt. Maar Frans de Waal wil niet in dit politieke kamp getrokken worden, vandaar zijn nadruk op de collectieve neigingen van zijn apen. “het vermogen tot inleven is oeroud.  Empathie ie evolutionair gezien ontstaan uit de moederzorg, en ook goed om de cohesie binnen een groep te bevorderen en de competitie met andere groepen aan te gaan. Empathie is dus gericht op de ‘ingroup’, maar reikt soms ook verder. Zoals de bonobono die voorzichtig een vogeltje oppakt, dat tegen een wand is gevlogen.  Samenwerking vereist een eerlijke verdeling. Als ik de prooi waarop we samen gejaagd hebben alleen opeet., doe je volgende keer niet meer met me mee”.

Frans de Waal bevestigt met zijn waarnemingen één van de uitgangspunten die Graves formuleerde: de waardensystemen hebben ook een biologische oorsprong. Zowel de individuele waarden als wel de collectieve waarden hebben hun darwinistische ontstaansgeschiedenis. Maar in de interpretatie in zijn boek ‘tijd voor empathie’  gaat hij een stap verder en verbind de invoering van het Amerikaanse zorgstelsel door Obama direct aan de collectieve neigingen die hij bij zijn apen waarneemt. En daarmee meent hij eigenlijk de biologische waarde van ‘groen’ direct bij zijn apen te zien.  Als dat waar is ziet hij in zijn volgende boek misschien wel bewijzen van het ontstaan van ‘geel’ bij een kolonie resusaapjes.